Tuesday, September 2, 2008

ၶၢဝ်းတၢင်းပၢင်လူင် 3

ၵႃးဝႅၼ်ႇဢွၼ်ႇ ၸူိင်ႉၼႆ မၼ်းလႅၼ်ႈဝႆးလႆႈ ၼုိင်ႈၸူဝ်ႈမူင်း ပၢၵ်ႇသၢဝ်းလၵ်း (တူိၵ်ႈသုတ်း180) ၼႆေသတႃႉ ေပႃးေႁႃႈၶဝ်ႈ မႃးၼၳး ပွႆးၼႆႉၼႆ မၼ်းဝႆးလႆႈ ၼုိင်ႈၸူဝ်ႈမူင်း ပွၵ်ႈၼုိင်ႈလၵ်းၵူၺ်း၊ ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ မၼ်းထူင်းလႆႈ ထုိင်တီႈၼၼ်ႉႄတႉ ပဵၼ်ယွၼ်ႉ ၶူၼ်တၢင်းမုိၼ်ႈ ဢၼ်ၼုၵ်း ဢိူၵ်ႇဝႆႉ ၵူမ်ႇပူိဝ်ႉၼႆႈ ႄလႈ ၵူၼ်းဢိပ်ႉၵၼ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽုိတ်ႉၶဝ်ႈ ေၵႈၽုင် ၵူၼ်းၵုိၼ်းလူင် ၶဝ်ႈပွႆးၵႂႃႇ မုင်ႈႁၼ်ၸိၵ်း ၵွင်းမူး တၢင်းၼႃႈ ၵၴင်းမူၺ်ႇေတႃႇ တၢင်းၶၢင်ႈ ၵွင်းမူး ၼၼ်ႉသမ်ႉ မီးတီႈၵဵပ်း သဵၼ်ႈမၢႆ (ၸုိဝ်ႈ/တီႈယူႇ) သင်ႇၶႃႇ၊ ၵႃးဝႅၼ်ႇ ဢၼ်တၢင်ႇ ႁဝ်းမႃး ၼၼ်ႉေၵႃး ေပႃးထုိင်တီႈၼႆႈ မၼ်းၵုိတ်းၼိမ် ၸုိင်ႈၸုိင်ႈ ဢမ်ႇပၼ်မၢၵ်ႇမၼ်း တူင်ႉေသလုၵ်ႈ ၽူႈၶပ်းရူတ်ႉ ေၵႃႉၼၼ်ႉေၵႃႈ ဝႃႈ

“လူင်းပၼ် သဵၼ်ႈမၢႆ တီႈၼႆႈ ၵမ်းၼုိင်ႈၶႃႈ ၸဝ်ႈြသႃႇ” ဝႃႈၼႆ။

ၶဝ်ႈၵႂႃႇ ၼၳးသုမ်ႉ ပၼ်သဵၼ်ႈမၢႆ ယဝ်ႉ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၶဝ်ေၵႃႈ ၵၢပ်ႈပၼ် ထူင်ပႃး ၼုိင်ႈလုၵ်ႈႄလႈ ပပ်ႉမၢႆတွင်း ဢၼ်ပဵၼ် တၢင်းလီ ြသႃႇ ႄလႈ တၵႃႇ တူင်ႇဝဵင်း မူႇေၸႊ ၼုိင်ႈပႃး ၼုိင်ႈမဵဝ်း ၼုိင်ႈဢၼ်။ ယွၼ်ႉပူိဝ်ႈ တီႈၼႆႈ ဢမ်ႇပၼ် ႁဝ်းလႆႈ ေၶႃႈမုၼ်း၊ ပပ်ႉ ၵူႈမုိဝ်း တၢင်းႁူႉ ဢၼ်ၵဵၼ်ႇ လူၺ်ႈပွႆး၊ ဝၳပိဝ် မၢႆၶပ်ႉ ပၢင်ပွႆး ၸၵႂႃႇ ႄလႈ၊ မုၼ်ၸၢင်း ၸင်ႇလႆႈ ၶွၵ်းၶႅၵ်း ထၢမ်ထိမ် တူၺ်းေၶႃႈမုၼ်း ဢၼ် ၶုၵ်းၸၳလႆႈၼၼ်ႉ တီႈၽူႈမီႈ ပုၼ်ႈၽွၼ်း ၸူိဝ်းၼၼ်ႉယူႇ။ ၶဝ်ႈေၵႃႈ ၸွမ်းလူၺ်ႈ ၼႃႈၵၢၼ် တႃငၢၼ်း ၶဝ်မင်ႉႄလႈ တင်းႁိပ်ႈ တင်းလၢတ်ႈ။ ဢၼ်လႆႈ ႁူႉေၶႃႈမုၼ်း မၢင်ၸူိဝ်း ဢၼ်တီႈၼႆႈ ပၼ်ႁဝ်းလႆႈၼၼ်ႉ မီးၼင်ႇၼႆႉႉ

- သင်ႇၶႃႈ ၸူိဝ်းမႃး ၶဝ်ႈပွႆး မီး ႓႓႐႘ (သၢမ်ႁဵင် သၢမ်ပၢၵ်ႇ ပၢႆပႅတ်ႇ)
- သင်ႇၶႃႈ ၸူိဝ်းၶဝ်ႈ ၶူၼ်ႉၶႆႈ တႅမ်ႈတွပ်ႇလိၵ်ႈ ေတႇဢဝ် ၸၼ်ႉမူႇလ ထုိင် ထမ်မၸရိယ မီး ႑႓႗႙ (ၼုိင်ႈႁဵင် သၢမ်ပၢၵ်ႇ ၸဵတ်းသိပ်း ၵဝ်ႈ)
- ၽၢႆႇတၵႃႇ ၸူိဝ်းမႃး ၶဝ်ႈပွႆးႄတႉ မီးဢၢၼ်ႇ ႁူဝ်မုိၼ်ႇ (ယွၼ်ႉ ၶဝ်မႃးၵၼ် တင်းမူိင်းတႆး ပတ်းပုိၼ်ႉ)သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈ ၸူိဝ်းမႃးတွပ်ႇလိၵ်ႈ

တွၼ်ႈတႃႈ မၢႆၶပ်း ၵၢၼ်တူိင်ႉၼုိင် ပၢင်ပွႆးၼၼ်ႉ ၶဝ်ဢမ်ႇ ပၼ်ႁဝ်းလႆႈ ပဵၼ်ၽုိၼ် တူဝ်လိၵ်ႈ တူဝ်လၢႆး ဝႆႉႄလႈ ငၢႆးၼင်ႇႁဝ်း ေတဢမ်ႇ လႆႈမီးသုၼ်ႇ တူင်ႉၼုိင်ၸွမ်း ဝႆႉေၵႃႈ မီးမီး ယွၼ်ႉၼၼ် ဢမ်ႇေပႃး ၶၳႈထၢမ်ယွႆႈ။ လႆႈႁိပ်ႈ ၵႂႃႇၸွမ်းလင် ၸဝ်ႈပႃးဢၼ် ေတၵႂႃႇႄၼ တီႈၼွၼ်းႁဝ်း ၼၼ်ႉေသ ပၳႉတူၺ်း ႁၢၼ်ႉေတႃႇ ၶၢဝ်းယၢဝ်း မၢႆၶပ်းမၼ်း ေတမႃးထုိင် ႁင်းၵူၺ်း။ ၶဝ်ၸတ်း ႁႂ်ႈႁဝ်း လႆႈၵႂႃႇယူႇ ဝတ်ႉမူၺ်ႇေတႃႇ တီႈ ၵၴင်းလင် ဢၼ်မီး ၸုိဝ်ႈဝႃႈ ထမ်ႇမသုၶ။ ဢၼ်ပဵၼ် ၸဝ်ႈတႃႇၼ ၽူႈသၢင်ႈၵၴင်း လင်ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၽၳ ႄလႈ မၼ်းလႆႈ တၢင်ႇၸုိဝ်ႈ ၵၴင်းလင်ၼႆႉ ဝႆႉဝႃႈႚိဝ် ၼႆၼၼ်ႉ ဢမ်ႇေပႃး လႅပ်ႈမီး ၽူႈလၳ ဝႆႉ ၼမ်ႉၼၵ်း ႚိဝ်ေၵႃႈ ဢမ်ႇႛႉ။ ပဵၼ်ၸဝ်ႈလၳ ပႃးလၳ ယူႇသဝ်း ထင်ဝႆႉ ၼၳးမၼ်းေၵႃႈ ၵၴင်းလင်ၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇႁွင်ႉၵုိၵ်း ၸုိဝ်ႈၸဝ်ႈ ပႃးၼၼ်ႉ ဝႆႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ်ႄလႈ ၵၴင်းလင်ၼႆႉ ၶဝ်ႁွင်ႉဝႃႈ ၵၴင်းၸဝ်ႈ ၼၼ်တိယ။ မုၼ်ၸၢင်း ၶဝ်ေၵႃႈ ပဵၼ်ၶႅၵ်ႇ ယူႇယူႇတီႈ ၼၼ်ႈေသ ၶဝ်ႈပွႆးမႃး ၼၢၼ်းထုိင် သၢမ်ဝၼ်း သၢမ်ၶုိၼ်း။

ၶုိၼ်းထိၼုိင်ႈ ႉႉႉ

မီးပၢင်ြတႃး သွင်ပၢင် ႄလႈ ပၢင်မူၼ်ႈသူိင်း သၢမ်ပၢင် ။ ၼၳးၵႃႈ ပၢင်ြတႃး သွင်ပၢင်ၼၼ်ႉ ၼုိင်ႈ ၸတ်းတီႈ ၵၴင်းလူင် မူၺ်ႇေတႃႇ သွင် ၸတ်းတီး ၵၴင်းမၳႇ ႁူင်းထမ်းလူင် သုဝၼ်ႇၼ ၽူမိ (ၼၳးၵၴင်း ပိတၵတ်)။ မီးၽူႈမႃး တုင်းထွမ်ႇ သတ်ႉတဵမ် သမ်ႉေပႃးၸမ် ေတဢမ်ႇ မီးတီးၼင်ႈ မူိၼ်ၵၼ် တင်သွင်ပၢင်။ ၼၳးၵႃႈ ပၢင်ြတႃး တီႈၵၴင်း မူၺ်ႇေတႃႇၼၼ်ႉ မုၼ်ၸၢင်း တၢင်ႇၸုိဝ်ႈ မၼ်းဝႆႉဝႃႈ “ြတႃးလၢႆမီႇ” ယွၼ်ႉဝႃႈ ၼၳးၶုိၼ်းလဵဝ်ၵူၺ်း မီးၽူႈ ေႁႃးြတႃး ပၼ်ႇပုတ်ႈၵၼ်ေႁႃး ပဵၼလၢႆလၢႆပႃး ႁၢႆႉေတႃႇ ၶုိၼ်းေပႃးလုိၵ်း။ ၽူႈမႃး ေႁႃးြတႃး ၸမ်ႉ မီးတင်း ၸဝ်ႈြသႃႇ ဢွၼ်ႇ/လူင် ဢၼ် ၸုိဝ်ႈလိုဝ်း ၸဵမ်မူိင်းမၢၼ်ႈ မူိင်းတႆး - မူိၼ်ၼင်ႇ ၸဝ်ႈသုၶမ်း၊ ၸဝ်ႈမူိင်းၵုတ်ႈ၊ ၸဝ်ႈၺႃႇၼ၊ ၸဝ်ႈသီႇႁ၊ ၸဝ်ႈမေႁႃႇ၊ ၸဝ်ႈၼၼ်ႇတိယ ၶဝ်ၸဝ်ႈ ၸူိဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် ၽူႈေႁႃးြတႃး ၽၢႆႇမၢၼ်ႈၸမ်ႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈြသႃႇ ၼႃႇၵလၢႆႇၵူႇ ႄလႈ ၸဝ်ႈဢၼ်ဢမ်ႇ မႃးၶုိၼ်ႈေႁႃး လႆႈၼၼ်ႉေၵႃႈ ပဵၼ် ၸဝ်ႈြသႃႇ ၺႃႇၼိသ်သရ ႄလႈ မႁၼ ၶဝ်လၢႆလၢႆ ၸဝ်ႈ (ၸုမ်း မႁၼ ၶဝ်ႈၸဝ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်မႃး ၼၳးဝၼ်းယၢတ်ႇၼမ်ႉ)။

ၼၳးၵႃႈ ပၢင်မူၼ်ႈသူိဝ်း သၢမ်ပၢင် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉႄတႉ ၸတ်းတီႈ ၵႂၢင်းမၢၵ်ႇၼင် ၸဵင်ႇတၢင်း ၵၴင်းမူၺ်ႇေတႃႇ။ ၸၢတ်ႈတႆး သွင်ပၢင် ႄလႈ ၶဵင်ႇႁွင်ႉၵႂၢမ်း မၢၼ်မၳႇ ၼုိင်ႈပၢင်။ တီႈၶဵင်ႇ ႁွင်ႉၵႂၢမ်းတႆး ပၢၼ်မၳႇၼၼ်ႉ ယၢမ်းၶမ်ႈမႃး မီးမၢႆၶပ်း ယုၵ်ႉယွင်ႈ ၵုင်ႇမုၼ် ေမႃႈတႅမ်ႈၵၢႂမ်း ႄလႈ ေမႃႁွင်ႉၵႂၢမ်း ဢၼ် ငဝ်ႈငုၼ်း မုၵ်ႉၸုမ်းလူင် သင်ႇၶႃႇ ၸုိင်ႈတႆး လႆႈလူိၵ်ႈ ၽိတ်ႈမွၵ်ႇမႃးဝႆႉ တင်းမူတ်း ေတမီးယူႇ မွၵ်ႈ 7 – 8 ေၵႃႉ။ ယူႇပႃႈ လင်ၽုင်ၵူၼ်း ဢၼ်ဢဵပ်ႉတိပ်ႉ ဝႆႉပႃႈတၳႈ မဵတ်ႉၾူၼ် လဵၵ်ႉလဵၵ်ႉဢွၼ်ႇ ဢၼ်ဢွႆ လူင်းမႃး သၳႇၼၳး ပွႆးၼၼ် မူိၼ်ေတလႅပ်ႈ ယမ်းၽဵင်ႇၵၼ် ၵူႈေၵႃႉ၊ ေတႃႈၼင်ႇ ၽူႈဢၼ် ေတမႃးႁပ်ႉ မၳယွင်ႈၵုင်ႇ ၸူိင်ႉၼင်ႇ လုင်းၼၼ်တထီးၸၢႆးၶမ်းလဵၵ်းၸၢႆးလၢဝ်သၳ၊ ၸၢႆးသၢႆမၢဝ်း၊ ၼၢင်းၼုမ်ႇမၢဝ်း၊ ၼၢင်းၼၢင်း (ၵဵင်တုင်) ၶဝ်ၸူိဝ်း ၼၼ်ႉေၵႃႈ ၶဝ်ႈလႆႈယူႇ ၼုိဝ်ၶဵင်ႇ ေသတႃႉ သမ်ႉတုိၵ်ႇလႆႈ ယူႇတၳႈၸွင်ႈ ယူႇ။ ဝၢႆးေသ ႁပ်ႉယွင်ႈၵုင်ႇ ယဝ်ႉ ေမႃ တႅမ်ႈ/ႁွင်ႉ ၵႂၢမ်းၶဝ် ၸူိဝ်းၼၼ်ႉေၵႃႈ လၢတ်ႈၵႂၢမ်း၊ ဝၢႆးေသလၢတ်ႈ ယဝ်ႉေၵႃႈ ႁွင်ႉၵႂၢမ်းၵၼ်။
ၸၢႆးသၢႆမၢဝ်း တုိၵ်ႉႁွင်ႉၵႂၢမ်း
ၼၢင်းၼၢင်း (ၵဵင်တုင်)
ၼၢင်းၼုမ်ႇမၢဝ်း